Biết nói gì đây.

Ví dụ có một cửa hàng mới mở, bán cà fe, quần áo hay điện tử gì gì đó. Mình sẽ làm cho họ nhưng thứ như biển hiệu, đèn đóm, tủ, quầy, sơn tường, cửa kính.... nói chung là thi công đúng theo thiết kế những thứ để thành một cửa hiệu.

Hoặc ở cuộc triển lãm nào đấy, công ty S thuê một gian hàng. Mình bắt mối và dàn dựng, trang trí gian hàng đấy theo ý họ. Nôm na mình làm quảng cáo và nội thất.

Mấy năm trước mình có hơn 10 công nhân, nhà xưởng nho nhỏ với đầy đủ máy móc cần thiết. Bạn hàng thường cấp cho những hợp đồng kha khá đủ duy trì chi phí và sống tàm tạm.

Bây giờ biết thế nào là suy thoái kinh tế, nhiều hợp đồng khảo sát đâu ra đó, báo giá hẳn hoi.Mối quen bao năm. Thế mà bên họ đình lại. Vì lạm phát, càng sản xuất càng lỗ. Làm ăn cầm chừng thì họ quảng cáo làm gì. Loay hoay đi tìm việc về cho anh em làm, càng loay hoay càng nhận toàn lời hứa. Có chỗ làm đấy, nhưng họ làm cái kiểu rất khó chịu. Ví dụ hợp đồng là 100 triệu. Bắt tay làm gần xong họ trả 50 triệu. Xong rồi thì họ trả dần trong vòng 1 năm 35 triệu. Còn 15 triệu thì hãy đợi đấy nhé, một là vào quên lãng hai là đợi có việc lần sau chúng ta bàn tiếp.

Việc nhận được qua bao nhiêu cầu, giá đã tận cùng . Rồi lại bị bớt xén. Cái vụ làm biển cho bọn ngân hàng Z. Thằng Sài Gòn thuê bọn quảng cáo trong đó, thằng trong đó hất cho thằng khác. Thằng khác ra Bắc gọi một thằng khác nữa. Sau thằng khác nữa gọi tới mình. Làm cả tháng từ Hà Nội - Hải Phòng. Giả chi phí xong lãi được 7 triệu thì bọn nó thiếu 8 triệu. Đi đòi cứ thằng này đợi thằng kia, rút cục là thằng trực tiếp giao cho mình tắt máy. Đến nhà thì nó vò đầu, bứt tai anh thông cảm, em chưa tìm được thằng kia. Em còn bị nó nợ những 20 triệu cơ.

Một năm nay vất vưởng, chỉ giữ lại 3 ông em lành nghề nhất. Nhận việc nào về đưa chúng nó làm. Lãi bao nhiêu cho bọn nó. Không trả lương nữa vì không đủ việc mà trả lương. Việc thì đứng ra nhận, phân chia, sắp xếp đứa nào làm gì. Rồi cũng xắn tay làm. Lúc lấy tiền về chia tất. Hôm đó ba ông em nhìn phần tiền mình đưa trên bàn, chả ông em nào dám cầm. Mãi mới có thằng bớt từ chỗ phần của nó ra một nửa đưa mình. Hai thằng kia làm theo. Mình trả lại nói năn nỉ

- Thôi bọn mày cầm đi, chúng mày là thợ khó khăn hơn anh. Anh không nghề này thì có mánh khác. Anh không kiếm việc đều cho chúng mày làm là anh thấy ngại rồi. Giờ thỉnh thoảng tháng có việc thì chúng mày làm mà chia nhau. Anh làm giúp phần nào anh giúp, chúng mày năng nhặt việc vặt, trả nửa tiền thuê xưởng còn đâu anh trả.

Chả có việc gì bọn nó đến xưởng lau chùi,quét dọn, sửa chữa mãy cả làm mấy cái mẫu linh tinh. Thỉnh thoảng mình đảo qua thấy bọn nó vẫn đến, có lúc làm cái biển bánh mỳ, trứng vịt lộn mà ba thằng châu vào làm. Thấy tội quá, ngày xưa nhưng thằng này từng dựng những tấm biển to bằng cái nhà trên đường cao tốc, hay cả một gian hàng điện tử lớn hàng trăm triệu. Giờ làm cái biển bằng cái bàn viết. Cả công lẫn vật liệu nhận giá 300 nghìn. Liếc qua cũng biết vật liệu hơn 200 rồi.Làm xong không hiểu chia nhau thế nào nữa.

Nhìn thấy đau đáu, cố động viên chúng nó nhận những việc nhỏ mà làm cho qua ngày. Thằng Kim bảo nhận sơn lại cửa cho của hàng cà fe, mai bọn em làm. Mình gọi cho thằng Lê Sinh Tuấn hỏi mấy cái việc ở nhà máy anh nó. Làm cái hàng rào vây quanh. Nếu được thì cũng có việc trong vòng một tháng cho bọn nó cầm hơi. Thằng Tuấn mình ghét như c. vì tinh vi, khệnh khạng. Bây giờ xuống nước nói khó để nó nhượng lại việc cho.

Cả năm nay lay lắt, tình hình này còn kéo dài. Hơn một năm trời cái số tiền làm ra từ quảng cáo được khoảng 6 triệu. Chả dám nói với gia đình. Sáng cũng đi làm như ai, thật ra toàn lang thang. May còn có nguồn thu nhập khác không dính líu gì đến nghề quảng cáo bù cho. Không thì chả biết sống bằng cái gì nữa.

Bỏ nghề ừ, thật ra gần như là bỏ rồi đấy. Chỉ vì mấy thằng em kia nó theo mình bao nhiêu năm. Cho nên hàng ngày đảo qua an ủi và làm giúp chúng. Hôm nay bọn nó bảo chúng em trả tiền xưởng anh không phải trả đâu. Anh đã không được gì mà phải trả bọn em ngại lắm.

Lúc về thấy thằng Trường đang hàn cái giá để dắt xe lên hè. Nó bảo.

- Em gạ mấy nhà hàng xóm quanh nhà em làm, để có việc làm anh ạ.