Đèo Khau Phạ

Từ chân đèo đến đỉnh đèo là quãng đường dài hơn 20 cây số, dốc quanh co và dốc tiếp quanh co. Hầu như gần trên đỉnh lúc nào cũng mưa. Bởi độ cao hàng nghìn mét những vách núi đá lúc nào cũng ẩm ướt trong mây mù, đi trên độ cao này đôi tai bỗng chốc ù ù tưng tức. Một con rắn bò qua đường, bánh xe nghiến nát đầu. Con rắn màu đen có những khoanh trắng nhỏ. Một loài rắn cực độc.

Nếu cứ đi trên con lộ 32 ấy, sẽ đến Than Uyên, Sa Pa. Chỉ nhìn cảnh hai bên ven đường thì đẹp đấy, nhưng không lạ. Gặp con đường nhỏ nào rẽ vào. Đi một lát gặp bản người dân tộc. Nhưng người dân tộc lúc nào cũng lăm lăm tay dao, họ đứng nhìn mình chằm chặp. Không hiểu cái dao kia vung lên thì thế nào. Đáng nhẽ mình cũng phải dắt con dao bên hông to hơn của họ. Con xe wyn thuê khựng lại chiếc cây cầu bằng gỗ. Trông nó mỏng manh và yếu ớt. Đang tần ngần thấy có người đi đến, hỏi đi được không. Họ gật đầu. Đi được thì đi qua hộ nhé. Đứng nhìn người đàn ông đi xe qua cầu, hơi chòng chành nhưng vẫn qua. Đi bộ theo sang bên kia nhận lại xe. Người đi hộ xe nhìn thấy mình quần đùi, áo cộc tay mang mỗi cái máy ảnh. Hỏi mày đi đâu. Mình chỉ tay lên con đường ngoằn nghèo trên những sườn núi.

- Đi lên kia xem có gì ?

- Xem cái gì ?

- Xem cây táo mèo, ở dưới xuôi không có ?

Kệ anh ta nhìn với con mắt nghi ngờ. Mà anh ấy nghi cũng phải. Mình mò đi xem táo mèo làm gì, xem cái khác cơ.

Cái ông già bán quán ở Tú Lệ kể , cứ đi khoảng 7 cây số bằng xe máy. Rồi gửi nhà dân tộc. Đi bộ tiếp 5 cây nữa leo núi. Sẽ thấy thứ đó. Bởi vậy mình quyết đi. Đường toàn đá, như là con suối cạn ý. Gặp đoạn lở đất, con đường vốn hẹp đã hẹp thêm. Đất lở sát mép vực, mưa vẫn bay nhẹ. Trơn thế này định bỏ xe lại . Nhìn phía trước thấy đường còn tạm đi được. Cố dắt xe qua, nhìn bàn chân chân cách mép vực chừng gang tay mà lạnh người. Qua đoạn đó gặp vũng nước, ngồi rửa chân thì có con ngựa thồ hai khúc gỗ lừng lững đi qua. Chẳng có ai theo, con ngựa cắm đầu đi không cần biết có mình đang nhìn.

Lúc sau thấy một cậu chàng đi từ vách núi ra, vai vác cây gỗ to bằng cái mũ bảo hiểm, dài chừng ba mét. Tay cầm dao phạt cây lấy lối đi. Chắc chủ của con ngựa. Mình hỏi

- Lấy gỗ về làm gì đấy?

- À làm cái bếp mà

Tiện nhỉ, làm cái bếp là vác dao lên rừng chặt cây. Rồi mùa đông sưởi ấm cũng chặt cây, rồi cần tiền mua xe máy cũng chặt cây. Ban sáng mụ chủ quán tạp hoá nói – chú mua po mu chị lấy cho. Dài 70, ngang 40, dầy 26 phân ( y hệt hai khúc gỗ con ngựa thồ vừa đi qua). Hơn 200 nghìn một khúc như vậy. Nghĩ thế thôi, chứ phải mình mà là dân tộc mình còn tham hơn người ta nhiều. Cuộc sống mà, ai mà lo cho họ. Đảng và nhà nước ở xa lắm.

Chẳng biết có phải bản không, độc năm cái chái nhà nằm rải rác quanh thũng lũng trồng lúa. Nhà sàn nhỏ như cái chòi. Có đứa trẻ con ngồi trên hiên, tóc tai bù xù, quần áo nhem nhuốc. Dựng cái xe hỏi bố mẹ nó đâu. Nó không nói. Chắc nó chưa biết tiếng Kinh. Đứng quanh nhà đứa bé một lúc thấy bố nó về. May là anh ta nói được vài câu tiếng Kinh. Gửi nốt cả máy ảnh tay không đi lên núi. Ông già Tú Lệ dặn đừng mang theo máy móc gì không thì bỏ xác.

Đi mãi mấy tiếng, chỉ có núi và suối. Chim chóc hót. Đi một chốc lại nghỉ, hút thuốc. Khát sẵn có suối đấy, nước trong và mát lạnh. Lúc đi định cầm chai nước. Nhưng đắn đo không cầm vì sợ bị để ý.

Thế là cả đi xe máy, đi bộ mất hơn nửa ngày , tìm mãi không thấy nó đâu. Đáng ra phải thuê một người dân tộc dẫn đường. Không tìm được cái hình ảnh đẹp năm nào còn trong ký ức. Một cánh đồng hoa mỏng tang nhiều màu sắc, cánh hoa rung rinh theo gió. Màu tím, màu trắng, màu phớt hồng…ừ đã 20 năm rồi còn gì. Không về nhanh thì tối chưa ra đường nhựa. Quay lại con đường cũ, qua cái cầu gỗ lao xe vèo một cái, còn lụa hơn cả dân bản xứ.

Đêm về Tú Lệ, ông già định lấy rượu nhưng mình đòi uống trè.